رازهای داخلی کاشی گوهرشاد کشف شد

وی اندکی پیش از ۸۹۳ ه.ق به خدمت سلطان حسین بایقرای تیموری درآمد که دربارش در هرات محل گردآمدن نخبگان اهل ذوق و استعداد بود و نوایی و جامی و خواندمیر در رأس آنها بودند. با اینکه در اجرای این نقاشیها کاستی دیده نمیشود، اما در انتساب آنها به بهزاد تردید وجود دارد. بر بام سردر برج ساعت قرار دارد که در سالهای بعد به مجموعه افزوده شدهاست. قاضی احمد به جلدی از خمسهٔ نظامی اشاره میکند که توسط شاه محمود نیشابوری نسخهبرداری و خوشنویسی و توسط بهزاد تصویرگری شدهاست. بهزاد ظریفکاری و تذهیب را مستقیماً از میرک آموخت، و قلمزنی ظریف و بیانگری عمیق را از کارهای مولانا ولیالله. در دورهای هشت ساله (میان ۸۸۶-۸۹۳ ه.ق) بهزاد به پرورش شیوهٔ خویش پرداخت و در دورهٔ دوازده سالهٔ بعدی (میان ۸۹۴-۹۱۶ ه.ق) بهترین کارهای خود را آفرید. هرچند کاوشهای مربوط به دوره پارینهسنگی در ایران (تا ۱۲۰۰۰ سال پیش) ناچیز است، اما با توجه به موقعیت جغرافیایی فلات ایران، این سرزمین تنها پلی بوده است که انسان شکارچی-گردآورنده در مهاجرت از آفریقا به جنوب آسیا میتوانسته از آن عبور کند. اما از سوی دیگر، با توجه به شاخ و برگ بسیار داستان از سوی مصطفی عالی و اینکه هیچیک از مورخان ایرانی به آن اشاره نکردهاند، میتوان در وقوع و اصالت آن تردید کرد.

بهجز این فرمان، سندی که به وابستگی بهزاد با شاه اسماعیل گواهی دهد، حکایتی از مناقب هنروران تألیف پژوهشگر عثمانی، مصطفی عالی گالیپولی به سال ۹۹۵ ه.ق است. فرمان شاه اسماعیل در تاریخ ۹۲۸ ه.ق دربارهٔ انتصاب بهزاد بهعنوان سرپرست کارگاه نسخههای خطی شاه اسماعیل، اغلب بهعنوان شاهدی از ارتباط بهزاد با این حاکم بهشمار میرود. گذشته از ارتباطش با علیشیر، بهزاد از پشتیبانی چهار پادشاه برخوردار بوده که دو پادشاه صفوی نگاه ویژهای به او ابراز داشتهاند. آثاری مانند نسخهٔ ظفرنامهٔ یادشده و خمسهٔ نظامی، با نظارت او و همکاری شاگردانی مانند شیخزاده و قاسمعلی آفریده شدهاند. به باور بهاری، محتمل است که شاهنامهٔ طهماسبی در کارگاههای هرات و تبریز و بیشتر با نظارت بهزاد آفریده شده باشد، اگرچه چند نگاره از آن نسخه را میتوان از آنِ بهزاد دانست. دورهٔ زندگی بهزاد پس از مرگ سلطان حسین بایقرا در سال ۹۱۱ ه.ق بهدرستی معلوم نیست. بهگفتهٔ قمر آریان، روایت قاضی احمد مورد تردید است، بهویژه اینکه چگونگی سفر وی از تبریز و قزوین به هرات روشن نیست و نیز درستی ادعای قاضی احمد نیازمند این است که بهزاد پس از مرگ سلطان حسین بایقرا در هرات اقامت داشته باشد که این موضوع نیز با توجه به روایتهای تاریخنگاران و اسناد دیگر پذیرفتنی نیست.

نویسندگان مرتبط با هرات مانند خواندمیر، بابر، و میرزا حیدر دوغلات تأکید میورزند که بهزاد ابتدا برای علیشیر نوایی و سپس سلطان حسین بایقرا کار میکرد. اظهارات دیگر مصطفی عالی نشان میدهد که بهزاد برای او شخصیتی اسطورهای و یادآور بهترین فضائل است. او بایستی همراه با بستگان نزدیکش به تبریز نقل مکان کرده باشد زیرا خواهرزادهاش، رستمعلی که خوشنویسی شناختهشده بود و همینطور نوههای خواهرش محبعلی و مظفرعلی که هر دو نقاش بودند، همگی در تبریز آموزش دیدهاند. قاضی احمد مشخص میکند که بهزاد در زمانی که کتابخانهٔ شاه طهماسب پیشترها تأسیس شده بود، وارد تبریز شد و مدیر آن، سلطان محمد، به حاکم نقاشی تعلیم میداد. این سند گفتهٔ منشی قمی را - دربارهٔ ماندن بهزاد در هرات تا شروع سلطنت شاه طهماسب در ۹۳۰ ه.ق - نقض میکند. با تسخیر هرات بهدست عبیدالله خان ازبک، بهزاد و شماری از شاگردان به تبریز کوچیدند و کسانی چون شیخزاده و میرعلی خوشنویس همراه با عبیدالله خان به بخارا رفتند.

وجود دارد گیاهان و بوتههای هیزم از انواع مختلف و متنوع و گیاهان دارویی مانند شاتره - بیخ - زیره - خارانگبین ریواس - کومای و … بااینحال، این سند در نسخهای از نامهٔ نامی خواندمیر - مجموعهای از نمونههای شیوهٔ نامهنگاری که مادهتاریخش نشان از ۹۲۵ ه.ق دارد - حفظ میشود. شاهین سپنتا در حمایت از حیوانات اصفهان در سال ۱۳۹۳ از تاراج حیات وحش بهویژه نابودی قوچ و میش در زیستگاههای استان ابراز نگرانی کرد و گفت: قوچ و میش که در مجامع علمی جهان به نام شهر تاریخی اصفهان شناخته میشود، اکنون در فهرست گونههای آسیبپذیر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد و حالا بخش دیگری از زیستگاههای حیات وحش استان اصفهان در منطقه خورو بیابانک عرصه تاخت و تاز شکارچیان غیرمجاز شدهاست. بهگفتهٔ قاضی احمد، او در هرات درگذشت و در کنار کوه مختار بهخاک سپرده شدهاست. و مسئولیت همهٔ کتابداران، خوشنویسان، نقاشان، تذهیبکاران، حاشیهنگاران، زراندودکاران، زرکوبان و لاجوردشویان به او واگذار شد. بهزاد بهسرعت معروف شد و با حمایتهای نخستین پشتیبانش، علیشیر نوایی، فرصتهای هنری بزرگی را به دست آورد.

اگر شما این مقاله آموزنده را دوست داشتید و می خواهید اطلاعات بیشتری در مورد فرق کاشی با سرامیک چیست لطفا از سایت ما دیدن کنید.